Back Kwark Afrikaans क्वार्क ANP كوارك Arabic كوارك ARY Quark AST Kvark Azerbaijani کوارک AZB Кварк Byelorussian Кварк BE-X-OLD Кварк Bulgarian

Quark (Physik)

E Proton bestoot us zwäi up-Kwark und äim down-Kwark

D Kwark ([kwɔrk], [kwɑːk] oder [kwɑrk]) si im Standardmodäll vo dr Däilifüsik die elementare Bestanddäil (Elementardäili), wo d Hadrone (z. B. d Atomkärn-Baustäi, d Protone und d Neutrone) use ene bestöön.

Si häi e Spin vo 1/2 und si dorum Fermione. Zämme mit de Leptone und de Äichbosone gälte si hüte as die fundamentale Baustäi, wo alli Materie us ene ufbaut isch. So bestöön Baryone (z. B. s Proton) s drei Kwark, Mesone (z. B. das Pion) us eme Kwark und eme Antikwark.

1964 het dr Füsiker Murray Gell-Mann am Caltech d Existänz vo de Kwark bostuliert.[1] Für die Schematisierig vom hadronische „Däili-Zoo“ mit Hilf vo de Kwark het er 1969 dr Nobelbriis für Füsik überchoo. Unabhängig vo em het dr George Zweig am CERN en äänligs Modäll entwigglet, und är het de fundamentale Baustäi „aces“ gsäit.[2] Sini Vorgsetzt häi en aber nid lo veröffentlige. Au dr Juval Ne’eman het 1962 vorgschlaage, d Hadrone, wo denn bekannt gsi si, mit dr speziell-unitäre Grubbe SU(3) z klassifiziere.

Am Ändi vo de 1960er Joor het mä Experimänt mit Hilf vo dr dief-inelastische Elektron-Nukleon-Ströijig afo mache, zum Kwark finde und het in de Strukturfunkzioone Hiiwiis gfunde druf, ass d Kwark existiere und was für Äigeschafte si häi.

Ass mä aber bis hüt no käini freie Kwark het chönne mässe, isch äins vo de grösste unglöste Brobleem in dr Däillifüsik. S Fenomeen isch as Confinement bekannt und gältet as e Millenium-Brobleem. Es git zwar starki Hiiwiis druf, ass d Theorii vo dr starke Wäggselwirkig, d Kwantechromodünamik (QCD), drzue füehrt, ass mä d Kwark muess iifüere, aber e stränge mathematische Bewiis git s noonig.[3][4][5]

  1. ↑ M. Gell-Mann: A Schematic Model of Baryons and Mesons in Phys. Lett. 8, 1964, 214–215, doi:10.1016/S0031-9163(64)92001-3
  2. ↑ G. Zweig: An SU(3) Model for Strong Interaction Symmetry and Its Breaking I+II CERN Preprint CERN-TH-401 (1964) CERN-Preprint-Server
  3. ↑ S Confinement Brobleem uf dr Website vom Clay Mathematics Institute Archivlink (Memento vom 4. Juli 2010 im Internet Archive)
  4. ↑ Jeff Greensite: Introduction to the Confinement-Problem. 1. Auflage. Springer, Berlin 2011, ISBN 978-3-642-14381-6.
  5. ↑ R. Alkofer und J. Greensite: Quark Confinement: The Hard Problem of Hadron Physics. In: Journal of Physics. G, Nr. 34, 2007, doi:10.1088/0954-3899/34/7/S02, arxiv:hep-ph/0610365.

Developed by StudentB